امروزه بلاکچین‌ها را به سه نسل اول، دوم و سوم تقسیم می‌کنند. در این بین بیت کوین را نسل اول بلاک چین می‌خوانند؛ در حالی که اتریوم و کاردانو به‌ترتیب نسل دوم و سوم بلاک چین خوانده می‌شوند. در این قسمت به این تقسیم‌بندی‌های بلاکچین و تمایز آن‌ها از یکدیگر می‌پردازیم و هر یک را به‌صورت جداگانه تعریف می‌کنیم.
بیت کوین؛ نسل اول بلاک چین
بیت کوین که اولین ارز دیجیتال دنیاست، به‌درستی لقب پادشاه ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده است. این ارز توسط شخص یا اشخاص گمنامی تحت عنوان مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) توسعه یافت. بیت کوین در حقیقت اولین نوعی از پول در جهان بود که نیاز به وجود واسطه (که همان بانک‌ها هستند) را برای انجام تراکنش‌های مالی از میان برداشت. نقل و انتقال بیت کوین به‌طور مستقیم در بین افراد صورت می‌گیرد و برای انجام آن نیاز به حضور هیچ واسطه‌ای نیست. علاوه بر آن هیچکس نمی‌تواند بیت کوین را قانون‌گذاری و یا برای تراکنش‌های آن تعیین تکلیف کند. برای مثال هر شخصی از امریکا یا هر نقطه دیگر جهان می‌تواند برای شخص دیگری در ایران بیت کوین ارسال کند و این یکی از ویژگی‌های ارزشمند بیت کوین است. با این حال، چند سال پس از توسعه بیت کوین، متخصصان این حوزه به این نتیجه رسیدند که این ارز دیجیتال نیز خالی از اشکال نیست و انتقاداتی به آن وارد شد؛ انتقاداتی که برای توسعه بلاک چین‌ها و ارزهای دیجیتال پس از بیت کوین بسیار مفید بود. در مرکزیت این انتقادات این مسئله وجود داشت که بیت کوین خود یک پول غیرمتمرکز است؛ اما تمرکزگرایی را از سایر فرایندهای مالی موجود در جهان نمی‌کاهد. چگونه می‌توان انتظار داشت که ارزهایی مانند بیت کوین جای بانک‌ها و موسسات مالی را بگیرند، در حالی که این ارزها نمی‌توانند خدماتی مانند پرداخت وام که توسط بانک‌ها ارائه می‌شوند را ارائه کنند؟ در همین راستا و برای حل همین مشکل، بلاک چین‌هایی مانند اتریوم و کاردانو متولد شدند.
اتریوم؛ نسل دوم بلاک چین
اتریوم که توسط یک نوجوان ۱۹ ساله روسی-کانادایی به نام ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) توسعه یافت، یکی از موفق‌ترین بلاک چین‌های موجود است و در زمان نگارش این مقاله، پس از بیت کوین پرارزش‌ترین پلتفرم ارز دیجیتال دنیاست. بسیاری اتریوم را به ارز دیجیتال آن می‌شناسند؛ اما حقیقت این است که ارز دیجیتال اتریوم، اتر (Ether) نام دارد و این ارز تنها یکی از محصولات بلاک چین اتریوم است. ویتالیک بوترین که پیش از ابداع اتریوم نیز به ارزهای دیجیتال علاقه‌مند بود و مدیریت یک نشریه مرتبط با بیت کوین را بر عهده داشت، متوجه شد که هر شخصی در صورت تمایل برای راه‌اندازی یک ارز دیجیتال جدید، باید بلاک چین جداگانه‌ای را نیز راه‌اندازی کند. اما تأسیس یک بلاک چین مستقل کار پرهزینه و پردردسریست. همین امر مانع از تولید ارزهای دیجیتال جدید و گسترش آن‌ها در جوامع می‌شد. از همین رو ویتالیک تصمیم گرفت بلاک چین خود را طوری طراحی کند که همه اشخاص بتوانند ارزهای دیجیتال خود را بر روی آن راه‌اندازی کنند. در واقع اتریوم قصد داشت به بلاک چین مرجعی تبدیل شود که کاربردهای بلاک چین را به چیزی بیشتر از امکانی برای نقل و انتقال پول افزایش دهد. ویتالیک بوترین این کار را با بهره‌گیری از یک فناوری به نام قرارداد هوشمند به به‌خوبی به انجام رساند؛ فناوری ارزشمندی که امروزه بلاک چین‌های دیگری مانند کاردانو نیز از آن استفاده می‌کنند.
قرارداد هوشمند؛ نوآوری منحصر بفرد اتریوم
قرارداد هوشمند همانطور که از نامش قابل‌حدس است، قراردادی با ویژگی‌هایی تقریباً مشابه قراردادهای سنتیست؛ با این تفاوت که در بین انسان و ماشین منعقد می‌شود. فناوری قرارداد هوشمند به کاربران این اجازه را می‌دهد که قراردادی را تبیین کنند، طرف‌های قرارداد را مشخص کنند و ویژگی‌ها و شروط لازم برای اجرای قرارداد را تعیین کنند. سپس در صورت برآورده شدن این شروط، قرارداد به‌طور خودکار و غیرقابل‌بازگشت اجرا خواهد شد. البته همانطور که ویتالیک بوترین به‌درستی اشاره می‌کند، استفاده از نام «قرارداد هوشمند» برای این فناوری کمی گمراه‌کننده است. در این فناوری ما نه با انسان‌هایی دارای هوش ذاتی، که با کدهایی از پیش تعیین شده طرف هستیم. بنابراین دستورهای عنوان‌شده در قرارداد به‌صورت غیرقابل‌توقف اجرا خواهد شد و در صورتی که خطایی توسط شما رخ بدهد، اصلاح کردن آن می‌تواند غیرممکن باشد. البته این تعریف بسیار مختصری از قرارداد هوشمند است و تعریف کامل آن در این مقاله نمی‌گنجد.
استفاده از قرارداد هوشمند اتریوم را به بلاک چین مرجعی برای ایجاد ارزهای دیجیتال یا همان توکن‌های جدید و همینطور کدنویسی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز تبدیل کرد. با وجود بلاک چین اتریوم دیگر نیازی به تأسیس یک بلاک چین جداگانه برای هر ارز جدیدی نبود. توسعه‌دهندگان به‌راحتی می‌توانستند قرارداد هوشمندی را در اتریوم ایجاد کنند و توکن خود را از همین طریق بسازند و به فروش برسانند. آن‌ها همچنین می‌توانستند در هر زمان دلخواه بلاک چین مستقل خود را راه‌اندازی کنند و توکن‌های خود را به آن انتقال دهند. همگی دستاوردهای جدید بلاک چین از جمله اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و صنعت مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi) مرهون قرارداد هوشمند هستند. پس از اتریوم، تقریباً همگی بلاک چین‌های شناخته‌شده از جمله کاردانو به این فناوری مجهز شده‌اند.
کاردانو؛ نسل سوم بلاک چین
تا به این جای این مقاله احتمالاً با تفاوت‌های بیت کوین و اتریوم و برخی از دستاوردهایی که هر یک از این بلاک چین‌ها برای انسان‌ها داشته‌اند آشنا شده‌اید. ممکن است با خود فکر کنید که اتریوم از چه مشکلی رنج می‌برد و کاردانو چه مزیتی نسبت به اتریوم دارد که اتریوم را نسل دوم و کاردانو را نسل سوم بلاک چین می‌خوانند. حقیقت این است که مشکلی که اتریوم با آن مواجه است، مشکل مقیاس پذیریست. در واقع اتریوم نیز مانند بیت کوین برای اعتبارسنجی تراکنش‌های خود از مکانیزم اجماع شناخته‌شده اثبات کار (Proof of Work) بهره می‌برد. این مکانیزم اجماع در عین حال که امنیت شبکه‌های بلاک چینی را به شکل فوق‌العاده‌ای تضمین می‌کند، سرعت انجام تراکنش ها در این شبکه‌ها را به‌شدت کاهش می‌دهد. برای مثال در حال حاضر شبکه‌های بیت کوین و اتریوم قادرند به‌ترتیب ۷ و ۲۰ تراکنش در ثانیه را به انجام برسانند؛ این در حالیست که همین مقدار برای شبکه‌ای مانند ویزا برابر با ۱۷۰۰ تراکنش در ثانیه است. با وجود این که این مقیاس‌پذیری کم برای بیت کوین نیز مشکل‌ساز است، اما این مسئله برای اتریومی که میزبان قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است بسیار پراهمیت‌تر است. هر اقدامی که کاربران در یک اپلیکیشن غیرمتمرکز انجام دهند خود یک تراکنش جداگانه محسوب می‌شود. اپلیکیشنی مانند فیس‌بوک یا اینستاگرام را به‌صورت غیرمتمرکز تصور کنید. هر لایکی که کاربران در چنین اپلیکیشنی ثبت کنند، تراکنشی در شبکه اتریوم است. حال خود تصور کنید که سرعت و مقیاس‌پذیری بالا در چنین شبکه‌ای تا چه حد اهمیت دارد و مقیاس‌پذیری کم تا چه حد می‌تواند آن را با مشکل مواجه کند. کارمزد بالای تراکنش‌ها در اتریوم نیز به همین علت است. ترافیک بالای شبکه و نیاز کاربران به انجام شدن تراکنش‌ها، آن‌ها را به افزایش کارمزدها ترغیب می‌کند و همین امر رفته رفته نرخ کلی کارمزدها در این شبکه را افزایش می‌دهد. از همین رو و برای حل همین مشکل، بلاک چین کاردانو به عرصه ظهور وارد شده است. در حقیقت کاردانو ادعا می‌کند قادر است تمامی خدمات اتریوم را به کاربران خود ارائه کند و علاوه بر آن، مقیاس‌پذیری آن را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. در خصوص این که کاردانو چگونه خواهد توانست به این ادعا جامه عمل بپوشاند در قسمت‌های بعدی این مقاله توضیح خواهیم داد.
