سازمان خودگردان غیرمتمرکز یا سازمان خودمختار غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Organization – DAO)، که گاهی اوقات شرکت خودگردان غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Corporation – DAC) نیز نامیده می شود، سازمانی است که توسط قوانینِ کدگذاری شده ای (برنامه کامپیوتری) تحت عنوان قرارداد هوشمند ساخته شده و اغلب:
- شفاف است.
- توسط اعضای سازمان کنترل می شود.
- تحت تأثیر یک دولت مرکزی نیست.
به طور کلی، DAO جوامعی متعلق به اعضا و بدون رهبریِ متمرکز هستند. سوابق تراکنش های مالیِ یک DAO و قوانینِ برنامه روی یک بلاک چین نگهداری می شود. وضعیت حقوقی و قانونیِ دقیق این نوع سازمان های تجاری هنوز نامشخص است.
یک مثال معروف از دائو، که برای تامین مالی سرمایه گذاری خطرپذیر شروع به فعالیت کرد، The DAO بود که 3.6 میلیون اتر (ETH) را در قالب پاداشِ استخراج اتریوم جمع آوری کرد و ارزش آن در می 2016 به بیش از 70 میلیون دلار رسیده بود. این دائو یک هفته بعد، هک شد و 50 میلیون دلار از پروژه تخلیه شد. اما چند هفته بعد، از طریق یک هارد فورک در بلاکچین اتریوم رمزارزها به جای خود بازگردانده شدند و پول ها نیز بازیابی شد. اکثر ماینرها و کاربران اتریوم به فورک جدید (بلاکچین فعلی اتریوم) روی آوردند در حالی که نام بلاکچین قبلی به اتریوم کلاسیک با رمزارز ETC تغییر پیدا کرد.
پیشینه دائو
سازمانهای خودگردان غیرمتمرکز با استفاده از فناوری بلاکچین برای ارائه یک دفتر کل دیجیتالِ امن جهت ردیابی تعاملات دیجیتالی در سراسر اینترنت شناخته میشوند که به کمک مهر زمانی قابل اعتماد و انتشار یک پایگاه داده توزیعشده، در برابر جعل مقاوم میشوند. این رویکرد نیاز به درگیر کردن یک شخص ثالثِ قابل اعتماد در هر تعاملِ دیجیتالِ غیرمتمرکز یا تراکنش ارز دیجیتال را از بین میبرد. با حذف شخص ثالثِ قابل اعتماد و نیاز به ثبت مکررِ مبادلاتِ قرارداد در سوابقِ مختلف، هزینههای یک تراکنشِ فعالشده بر بستر بلاکچین و گزارشدهیِ دادههای مربوطه، به طور قابلتوجهی تعدیل می شود. به عنوان مثال، دادههای زنجیره بلوکی میتوانند در اصل (و اگر ساختارهای نظارتی اجازه دهند)، جایگزین اسناد عمومی مانند اسناد و حق مالکیت شوند.
ویتالیک بوترین پیشنهاد کرد که پس از راهاندازی DAO، ممکن است بدون نیاز به تعامل با مدیریتی انسانی، دائو می تواند سازماندهی شود، مشروط بر اینکه قراردادهای هوشمند توسط یک پلتفرم کامل (نظیر یک ماشین تورینگ) پشتیبانی شوند. اتریوم که بر روی بلاک چین و در سال 2015 راه اندازی شد، یکی از پلتفرم هایی است که حداقل های یک سیستم تورینگ را برآورده می کند و بنابراین چنین DAO هایی را ممکن می سازد. هدف سازمانهای خودگردان غیرمتمرکز این است که پلتفرمهایی باز باشند که از طریق آنها افراد هویت و دادههای شخصی خود را کنترل کنند.
حاکمیت یا حکمرانی در دائو
حاکمیت در DAO با استفاده از توکن ها یا NFT هایی که به صاحبانشان قدرت رای دادن را می دهد امکان پذیر می شود. عضویت در یک DAO محدود به افرادی است که مالکیتِ تایید شده این توکن های حاکمیتی را در کیف پول ارز دیجیتال خود دارند. این عضویت ممکن است از طریق انتقال توکن یا ان اف تیِ مربوطه به شخص دیگری منتقل شود. حکمرانی از طریق مجموعهای از پیشنهادات انجام میشود که اعضا از طریق بلاک چین به آن رأی میدهند و در اختیار داشتنِ توکنهای حاکمیتیِ بیشتر، اغلب به معنای قدرت رأیگیری بیشتر است. دارندگان غیرفعالِ توکن های حاکمیتی می توانند مانع بزرگی برای حاکمیت دائو باشند. این موضوع منجر به ایجاد روش هایی جهت اجازه دادن به سایر افراد برای رای گیری شده است.
مشکلات دائو
مشکلات اجتماعی
سهامداران غیرفعال یا بدون حق رای در DAO اغلب عملکرد احتمالی سازمان را مختل می کنند.
وضعیت حقوقی، مسئولیت و مقررات
وضعیت حقوقی دقیق این نوع سازمان های تجاری به طور کلی نامشخص است و ممکن است بسته به حوزه قضایی، متفاوت باشد. در 1 ژوئیه 2021، وایومینگ اولین ایالت ایالات متحده بود که DAO ها را به عنوان یک نهاد حقوقی به رسمیت شناخت. CryptoFed DAO در آمریکا به اولین نهاد تجاریِ شناخته شده تبدیل شد. اما برخی از تلاش های دیگر برای ایجاد شرکت های مبتنی بر بلاکچین نیز توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) به عنوان «عرضه غیرقانونی اوراق بهادار ثبت نشده» در نظر گرفته شده است. اگرچه یک دائو اغلب دارای جایگاه قانونیِ نامشخص است، اما ممکن است از نظر عملکردی یک شرکتِ کامل اما بدون چارچوب قانونی باشد. در هر حال، اشخاص حقیقی و حقوقیِ شناختهشده در دائو، یا کسانی که رابط بین DAO و سیستمهای مالی قانونی هستند، در صورتی که فعالیتشان با قانون مطابقت نداشته باشد، ممکن است تحت نظارت یا اقدامات مدنی و قانونی قرار گیرند.
در ژوئن 2022، شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر Andreessen Horowitz «چارچوبی برای انتخاب نهاد» را منتشر کرد که جایگزین های سازمانی برای DAO هایی با حضور پر رنگ در ایالات متحده را شرح داده است.
امنیت
پس از راهاندازی سیستم، تغییر کد DAO دشوار است، از جمله رفع اشکال (Debugging). اصلاحات یک DAO مستلزم نوشتن کد جدید و توافق برای انتقال همه وجوه است. اگرچه کد برای همه قابل مشاهده است، اما رفع اشکال آن دشوار است، بنابراین راه برای سوئاستفاده از حفره های امنیتی شناخته شده باز می ماند، مگر آنکه برای امکان پذیریِ رفع اشکال، پروژه دائو برای مدتی به شکل کامل متوقف شود.
در سال 2016، یک دائو به نام «The DAO» رکوردی را برای بزرگترین کمپین تامین مالی جمعی تا به آن روز ثبت کرد. محققان مشکلات متعددی را در مورد کد DAO شناسایی کردند. رویه عملیاتی DAO به سرمایه گذاران این امکان را می داد که هر پولی را که هنوز به پروژه ای تعهد نکرده بودند، به میل خود برداشت کنند. بنابراین وجوه می توانست به سرعت تخلیه شود. مجموع مشکلات فنی The DAO باعث شد تا در اواسط ژوئن 2016، تلاش های گسترده ای برای برداشت وجوه از آن آغاز شود. در 20 ژوئیه 2016، بلاک چین اتریوم مجبور شد قرارداد اصلی خود را از طریق یک هارد فورک نجات دهد زیرا The DAO بر بستر بلاکچین اتریوم ساخته شده بود و قسمت بزرگی از ایراد فنی مذکور مربوط به کدهای بلاکچین اتریوم بود!
DAO ها می توانند در معرض کودتاها یا تصرفات خصمانه ای قرار گیرند که ساختار رأی دهی آن را تغییر می دهد، به خصوص اگر قدرت رأی گیری بر اساس تعداد توکن هایی باشد که شخص در اختیار دارد. نمونه ای از این در سال 2022 رخ داد، زمانی که یک فرد به اندازه کافی توکن جمع آوری کرد تا به خود کنترل رای بر Build Finance DAO بدهد و سپس از آن برای تخلیه تمام پول DAO استفاده کرد.
لیست DAO های شناخته شده
این یک لیستِ نمونه می باشد و ممکن است اطلاعات آن کامل یا به روز نباشد.
DAO |
DAO |
سرمایه گذاری خطرپذیر |
اتریوم |
آوریل 2016 |
در اواخر سال 2016 به دلیل هک منحل شد |
ConstitutionDAO |
PEOPLE |
خرید نسخه اصلی قانون اساسی ایالات متحده |
اتریوم |
نوامبر 2021 |
غیر فعال |
PleasrDAO |
PEEPS |
گروهی از مجموعهداران آثار هنری که تنها نسخهای از آلبوم Wu Tang Clan را دارند |
اتریوم |
آوریل 2021 |
فعال |
FreeRossDAO |
FREE |
سازمان «بخشش برای Ross Ulbricht»، سازمان حمایت از اصلاحات عدالت کیفری |
اتریوم |
دسامبر 2021 |
فعال |
AssangeDAO |
JUSTICE
|
خرید Clock، (یک اثر هنری NFT از Pak)، برای تامین مالی دفاع قانونی از Julian Assange، بنیانگذار ویکی لیکس |
اتریوم |
فوریه 2022 |
فعال |
MakerDAO |
MKR |
وام دهنده، تولید کننده استیبل کوین |
اتریوم |
دسامبر 2017 |
فعال |
MoonDAO |
MOONEY |
ارسال اعضا به فضا در پروازهای NS-22 و NS-24 با بلیط های خریداری شده |
اتریوم |
نوامبر 2021 |
فعال |
Uniswap |
UNI |
صرافی غیر متمرکز، بازارساز خودکار |
اتریوم و سلو |
نوامبر 2018 |
فعال
|