پول چیزی است که به طور گسترده برای خرید کالاها و خدمات، یا بازپرداخت بدهیها و مالیات پذیرفته شده است. ممکن است فکر کنید که پول به اسکناسهای کاغذی و سکههای ضرب شده محدود میشود، اما واقعیت این است که هر چیزی میتواند پول باشد، تا زمانی که این موارد استفاده اساسی را برآورده کند:
- واحدی برای حساب
- وسیله مبادله
- وسیله ذخیره ارزش
با نگاهی به تاریخ، اقلامی که اجداد باستانی ما زمانی معامله میکردند و با آنها مبادله میکردند، به عنوان پولِ آنها در نظر گرفته میشد. این اقلام شامل همه چیز از صدف و حیوانات گرفته تا نقره و طلا بود. در دوران مدرن، انعکاس این امر را در مکانهایی که پول دولتی ارزش کمی دارد، میبینیم، مانند زندانها، جایی که سیگار و غذاهای فوری واحدهای حسابداریِ شناخته شده هستند!
از قرن چهاردهم تا قرن بیستم، پوستههای نوعی حلزون به عنوان ارز برای داد و ستد و تجارت در سراسر آفریقا و آسیا استفاده میشد. پوستههای بادوام، قابل تقسیم، قابل شناسایی و کمیاب، ارز طبیعیِ قبل از دوران سکه بودند. موارد دیگری مانند مهرههای شیشه ای، سنگها و نمک نیز در فرهنگهای مختلف مورد استفاده قرار میگرفت. تصور کنید: ممکن است امروز در اقیانوسها ممکن است از روی سنگهایی عبور کنید که زمانی مانند دلار در حساب بانکی به حساب میآمدند. آن ارزهای باستانی امروز همه بی ارزش هستند زیرا در نهایت قربانی قاتل ارزش شدند: تورم شدید یا اَبَر تورم.
استاندارد طلا Gold Standard
به مدت چند دهه کوتاه از اواخر دهه ۱۸۰۰ تا اوایل دهه ۱۹۰۰، تحت استاندارد طلا، بانکها ذخایر طلا نگهداری میکردند و «گواهینامهها» یا «صورتحسابهای» کاغذی را که نشاندهنده رسیدِ ذخایر طلای آنها بود، به مشتریان میدادند. به بیان ساده، مردم به روشی نیاز داشتند تا با پولهای خرد، پرداختهای روزانه و مورد نیاز خود را انجام دهند، به گونهای که حمل و نگهداریِ آن نیز آسان باشد. مطمئناً قرار نبودند برای خرید مواد غذایی، تکههای کوچک شمشهای طلا را بریده باشند زیرا تراشیدن یا قطعه قطعه کردن شمش طلا برای پرداختِ مثلاً هزینۀ یک فنجان قهوه هرگز گزینه مناسبی نبوده است.
فیات Fiat یا پول با پشتوانه دولت
به پولها و ارزهایی که با پشتوانه و تعهدات دولتها و کشورها، چاپ یا توزیع میشوند، فیات میگویند. همانطور که در بالا اشاره شد، به مدت چند دهه و تحت استاندارد طلا، دولتها در ازای طلایی که مردم در بانکها سپرده گذاری میکردند، رسیدهایی کاغذی تحویل میگرفتند که امروزه آن را با نام «اسکناس» میشناسیم. بر روی اسکناسهای آن زمان قید شده بود «رسید طلای شما نزد بانک»!
استاندارد دلار Dollar Standard
پس از آنکه بانکهای آمریکا به دلایل اقتصادی و سیاسی مختلف به دوران طلاییِ استاندارد طلا پایان دادند، بلافاصله استاندارد دلار را جایگزین آن کردند که تا به امروز هم شاهد استفاده از همین استاندارد و استانداردی مشابه در کشورها و دولتهای دیگر هستیم. در استاندارد دلار، دیگر معادلِ ارزش طلای ذخیره در بانکهای آمریکایی، پول چاپ نمیشود و در عوض دولت آمریکا تنها بر اساس نیاز به پول، طبق مصوبات و نیازهای دوره ای، اقدام به چاپ بی رویه پول بدون توجه به ذخایر طلای خود مینماید. این موضوع به تنهایی باعث افزایش نقدینگی در جامعه و افزایش تورم در آمریکا و کشورهایی با استانداردی مشابه شده است.
درست است، اسکناسهای دلاری که توسط دولت چاپ و توزیع میشود، پشتوانهای ندارد. پول فیات فقط کاغذی است که برچسبهای امنیتی روی آن وجود دارد! تنها دلیل ارزش آن این است که دولت چنین میگوید و این چیز خوبی نیست. در نهایت، چرخ اقتصاد، طبیعت خود را نشان خواهد داد و ممکن است روزی دلار را بی ارزش کند.
این یک تاکتیک ترس افکنیِ غیر منطقی نیست. ما این بازی را در کشورهایی مانند ونزوئلا دیدهایم، جایی که فساد دولتی پول ملی آنها (بولیوار) را پس از تحمل نرخ تورمِ نزدیک به ۵۴ میلیون درصد در چند سال پیش، عملاً بی ارزش کرده است.