بیتکوین یا ارز دیجیتال چیست؟ – گام 2

قبل از آنکه بررسی کنیم بیتکوین یا ارز دیجیتال چیست باید بدانیم ارز و پول چه هستند.

پول چیست؟

پول چیزی است که به طور گسترده برای خرید کالا و خدمات، یا بازپرداخت بدهی‌ها و مالیات پذیرفته شده است. ممکن است فکر کنید که پول به اسکناس‌های کاغذی و سکه‌های ضرب شده محدود می‌شود، اما واقعیت این است که هر چیزی می‌تواند پول باشد، تا زمانی که این موارد استفادۀ اساسی را برآورده کند:

واحدی برای حساب
وسیله مبادله
وسیله ذخیره ارزش

ارز دیجیتال و رمزارز چیست؟

همانطور که در گام 1 در مورد بلاکچین گفته شد، بیتکوین یک ارز یا پول اینترنتی است که اطلاعات تراکنش‌های آن شامل آدرس فرستندۀ وجه (بیتکوین)، آدرس گیرندۀ وجه و زمان انجام تراکنش، در یک دفترکلِ توزیع شده به نام بلاکچین یا زنجیرۀ بلوکی ذخیره می‌گردد. اگر یادتان مانده باشد گفتم که بین صفحاتِ این دفتر یا بهتر بگوئیم، بین بلوک‌های بلاکچین، یک رمز (در اصطلاح فنی: هَش Hash) رد و بدل می‌گردد تا پیوستگی و امنیت و ترتیب صحیح بلوک‌ها حفظ گردد.

بعد از معرفی فناوری بلاکچین توسط ساتوشی ناکاموتو تا به امروز، ارزهای دیگری با الهام از همین فناوری به مرور متولد شده‌اند. هر نوع پول یا ارزی که بر مبنای فناوری بلاکچین و بر اساس رمزنگاری بوجود آمده را ارزِ رمزنگاری‌شده یا اصطلاحاً رَمزاَرز می‌نامیم. همانطور که در گام 1 اشاره کردم، کلمۀ رمزنگاری، معادلِ فارسیِ عبارت Cryptography (کِریپتوگِرافی) می‌باشد. از طرفی نیز می‌دانیم که معادل انگلیسیِ کلمۀ ارز، Currency (کارِنْسی) است و به همین جهت است که به ارزهای رمزنگاری‌شده، کریپتوکارنسی (Cryptocurrency)، ارزِ رمزپایه یا رمزارز می‌گویند.

از سوی دیگر شاهد هستیم که در زبان فارسی به اشتباه از عبارتِ ارز دیجیتال برای این نوع از ارزها استفاده می‌گردد. ارز دیجیتال همانطور که از اسمش پیداست، همان ارزی است که امروزه به شکل دیجیتال و الکترونیک از آن استفاده می‌نمائیم. به طور مثال، امروز کمتر از پول کاغذیِ ریال استفاده می‌کنیم و در عوض، از نسخۀ الکترونیک و دیجیتالِ ریال در اپ‌های موبایلی و یا کارت‌های بانکی استفاده می‌نمائیم. در مورد ارز دلار و ارز یورو هم همینطور است. امروزه در سراسر دنیا، دلار و یورو از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی و به شکل اینترنتی و دیجیتال و نه کاغذی، جابجا می‌گردند.

پس بهتر است تا جای ممکن، عبارت ارز دیجیتال را برای نسخۀ دیجیتالِ ارزهای سنتی مثل ریال و دلار و… استفاده کنیم و از عبارت رمزارز در مورد بیتکوین و سایر ارزهای بلاکچینی. البته خیلی هم نیاز نیست سختگیر باشیم چون متاسفانه عبارت ارز دیجیتال سال‌هاست به غلط در میان فارسی زبانان مصطلح شده است. همین که امروز متوجه شدیم که رمزارز یا ارز رمزپایه یا ارز رمزنگاری شده چیست به نظرم فعلاً کافی است. پس در گامهای بعدی و در این وبسایت هر جا از عبارت «ارز دیجیتال» یا «ارزدیجیتال» استفاده کردم، می‌دانید که منظورم همان رمزارز یا کریپتو (کریپتوکارنسی) است.

یکی از جنبه‌های جالب بازار ارزهای دیجیتال تعداد بیشماری از اصطلاحاتِ استفاده شده برای توصیف این نوع از ارزها است. در حالی که رمزارزها مبتنی بر فناوریِ غیرمتمرکزِ بلاکچین و رمزنگاری می‌باشند، اصطلاحی که برای توصیف آنها به کار می‌رود، متفاوت است. از جمله اصطلاحات مورد استفاده در کشورهای مختلف به عنوان مثال می‌توان به digital currency در کشورهای آرژانتین، تایلند و استرالیا، virtual commodity در کشورهای کانادا، چین و تایوان، crypto-token در آلمان، payment token در سوئیس، cyber currency در کشورهای ایتالیا و لبنان، electronic currency در کشورهای کلمبیا و لبنان و virtual asset در کشورهای هندوراس و مکزیک اشاره کرد!

بیت‌کوین چه مشکلاتی را حل می‌کند؟

تمرکز

بیت‌کوین نیاز به یک سیستم ثالث متمرکز – مانند یک بانک مرکزی – را برای اعتبارسنجی و تأیید تراکنش‌ها کاهش می‌دهد. بیت‌کوین به جای نیاز به سیستم مالی فعلی برای واسطه گریِ نقل‌وانتقالات و تسویه‌حساب‌های ما، صرفاً به صورت همتا به همتا کار می‌کند و نیاز به اعتماد به یک کنترل‌کنندهٔ مرکزی یا متمرکز دولتی را از بین می‌برد.

شاید مهمترین ویژگی بیتکوین عدم متمرکز بودن آن باشد. این ویژگی، بیتکوین را از سیستم بانک مرکزی که ما در حال حاضر به آن عادت کرده‌ایم جدا می‌کند. سیستم بانکیِ ما در سراسر جهان ذاتاً متمرکز است زیرا پول ما توسط دولت کنترل و توزیع می‌شود. ما این پول را «فیات» می‌نامیم – که از کلمه لاتینِ Fiat به معنای «تعیین اختیارات» سرچشمه گرفته است!

وقتی یک ارز فیاتِ متمرکز مانند دلار آمریکا (پول ذخیره فعلی جهان) یا یوان چین دارید، مجبور به ورود به یک سیستم مالی می‌شوید که می‌تواند قوانین را در هر زمان تغییر دهد. شما در معرض سیستم بانکی بزرگی هستید که کارمزد اضافه برداشت را از شما دریافت می‌کند، حداقلِ موجودی را نیاز دارد، و پول شما را به افراد دیگر وام می‌دهد تا کمتر از 1٪ سود سالانه به شما بپردازند. البته این سود در ایران گاهی نزدیک به ۳۰٪ می‌باشد.

در حالی که بانک‌های بزرگ در ایالات متحده رقابت سالمی دارند و بنابراین انگیزه‌هایی برای ارائه خدمات بهتر و رایگان به مشتریان دارند، بسیاری از کشورهای جهان این امتیازات را ارائه نمی دهند. در واقع، بسیاری از بانک‌های خارج از آمریکا از مشتریان خود پول می‌گیرند تا پول آنها را در بانک نگه دارند!

آیا این دزدی نیست؟ شما می‌توانید تمام پول نقد خود را زیر تشک خود نگه دارید!

افراد بدون بانک

اگرچه نگهداری پول زیر تشک یا بالش یک شوخی به نظر می‌رسد اما واقعیت آن است که بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان که دسترسی به بانک ندارند از قلک‌های فیزیکی و ناامن استفاده می‌کنند!

خدمات مالی، موانع گران قیمتی مانند کارمزدها، حداقل‌ها و الزامات شناسایی (احراز هویت) ایجاد می‌کند که به مردم اجازه نمی دهد به طور عادلانه از نظام مالی بهره مند شوند. علاوه بر این، همه مردم جهان به یک سیستم بانک مرکزیِ با صلاحیت، ایمن و بیمه شده دسترسی ندارند. افرادِ بدون بانک باید در برنامه‌هایی که دولتشان به آنها تحمیل کرده است، شرکت کنند و مهم نیست که این برنامه چقدر ناپایدار یا فاسد است.

از آنجا که هیچ کس مسئول بیت‌کوین نیست، بیت‌کوین برای همه کار می‌کند. شبکه بیت‌کوین به جای داشتن شخصی در راس، بر اساس اجماعِ همه کسانی که در آن شرکت می‌کنند کار می‌کند. (منظور از اجماع، اتفاق نظر است)

مهم نیست در چه کشوری هستید یا دولت شما چگونه کنترل می‌شود؛ امنیتِ ثروت شما با بلاکچینِ بیتکوین تامین می‌گردد و هیچ کس اختیار یا قدرتی برای تغییر این موضوع ندارد. در حالی که از نظر فنی امکان «هَک» یا کنترل بیتکوین وجود دارد، اما در گام 1 توضیح دادم که چرا این اتفاق هرگز نمی‌افتد.

بیت‌کوین فرصتی برای افرادِ بدون بانک است تا ثروت خود را به روشی امن ذخیره کنند و رشد دهند، جایی که هیچ کس را نمی‌توان محدود یا از آن محروم کرد و به امتیاز اعتباریِ شما نیز اهمیتی نمی دهد!

حریم خصوصی

در بانکداری سنتی، شما بر اساس احراز هویتِ دولتی، تحت قوانین و محدودیت‌هایی قرار می‌گیرید. این امر همه را مستعدِ تقلب می‌کند. اگر شخصی هویت شما را بدزدد، می‌تواند کارت‌های بانکی را هک کند، به نام شما خرید یا کلاهبرداری کند و ثروت و اعتبار شما را از بین ببرد.

با بیت‌کوین، مشارکت شما به هویت شما بستگی ندارد. همه و همه می‌توانند به صورت ناشناس فعالیت و مشارکت کنند، زیرا نام‌ها و داده‌های شخصی شما به تراکنش‌های بلاکچین بیتکوین متصل نیستند.

اگرچه اکثر صرافی‌های ارزهای دیجیتال (مکان‌هایی که می‌توانید بیت‌کوین بخرید) به فرآیندِ «مشتری خود را بشناسید» (KYC) مجهز شده‌اند و از شما می‌خواهند هویت خود را با یک عکس یا ویدئوی سلفی و کارت شناسایی عکس دار تأیید کنید، اما پس از اینکه بیت‌کوین خود را از صرافی خارج و به کیف پول خودتان وارد کردید، همه تراکنش‌ها از آن لحظه به بعد ناشناس خواهند بود. در خصوص کیف پول ارز دیجیتال و احراز هویت در صرافی‌های متمرکز و انتقال رمزارز به صرافی، مطالبی در گام‌های بعدی برای شما عزیزان آماده کرده‌ام.

در نهایت، هیچ کس بیت‌کوین را در بالاترین سطح، کنترل نمی‌کند. اما بیت‌کوین به شما این امکان را می‌دهد که بانک خود باشید و ثروت خود را کاملاً بدون نظارت شخصی دیگر کنترل کنید.

اثباتپذیری

بیتکوین نوعی خاص از اعتبارسنجی را ممکن می‌سازد که با فیات (پول با پشتوانه دولت) امکان پذیر نیست. به عنوان مثال، تعداد زیادی اسکناس دلار جعلی در گردش هستند (وزارت خزانه داری ایالات متحده تخمین می‌زند که از هر 10000 اسکناس، یک اسکناس تقلبی است) که افراد معمولی قادر به کشف آنها نیستند. اما هیچ کس نمی‌تواند بیت‌کوین جعلی ایجاد کند، زیرا شبکه بیت‌کوین از طریق یک بلاک‌چینِ عمومی و به کمک رمزنگاری، ایمن شده است طوری که هر کسی می‌تواند به هر مقدار بیت‌کوین واقعی، دسترسی داشته باشد و اعتبار آن را احراز کند.

تورم

دولت‌ها مجاز هستند هر زمان که بخواهند عرضه پولی را افزایش دهند. آنها از شما می‌خواهند که فکر کنید همه چیز تحت کنترل است (و به معنای واقعی کلمه اینطور است). مسئله در اینجا نهفته: آنها در حالی که با شما دست می‌دهند از پشت به شما خنجر می‌زنند. با نگاهی به چاپ گزاف پول در کشورهایی مانند ونزوئلا و زیمبابوه، می‌بینیم که تورم شدید در این کشورها در حال وقوع و پیشرفت است. اگر بخواهیم از تاریخ درس بگیریم، باید راه‌حل‌های کارآمدی برای آسیب‌پذیری‌هایی که ارزهای قبلی قربانیِ آن شده‌اند، دریابیم. اما به جای نگرانی زیاد در مورد چیزهایی که نمی‌توانیم در فیات تغییر دهیم، می‌توانیم به دنبال راه حل‌های واقعی باشیم.

قبلاً ما فقط می‌توانستیم رویاهای چنین چیزهای غیرممکنی را داشته باشیم. اکنون، ما بیت‌کوین داریم. در بیتکوین، هیچ کس کنترلی ندارد. عرضه بیت‌کوین به 21 میلیون محدود شده است. هرگز بیتکوینی بیشتر از آن وجود نخواهد داشت. هیچ کس نمی‌تواند مانند دلاری که در حال حاضر چاپ می‌کنیم، بیتکوین بیشتری چاپ کند و حجم پول را افزایش دهد. برخلاف ارزهای فیات، بیت‌کوین به مرور زمان قدرت خرید شما را از بین نمی برد و در خصوص بیتکوین شما دچار تورم نمی‌شوید.

هیچ کس نمی داند سقف 21 میلیون بیتکوین از کجا می‌آید. این احتمالا فقط یک عدد دلخواه بوده است. با این حال، مهم این است که این عدد هرگز قابل تغییر نیست. این در کدِ نرم‌افزارِ بیتکوین قرار داده شده. بدیهی است که بیش از 21 میلیون نفر در جهان وجود دارد. این بدان معنی است که همه نمی‌توانند یک بیت‌کوین کامل داشته باشند. در واقع، دو برابر تعداد میلیونرهای فعلی، بیت‌کوین در جهان وجود دارد. این باید به شما نوید ارزشمندتر شدن بیت‌کوین در آینده را بدهد، زیرا پذیرش بیتکوین همچنان در حال رشد است.

در حالی که دلارهای فیات را می‌توان بی حد و حصر چاپ کرد. نتیجۀ سقف عرضه بیت‌کوین، «کمیابی» یا Scarcity است. با افزایش تقاضا برای بیت‌کوین، قیمت آن و در نتیجه قدرت خرید آن نیز افزایش می‌یابد.

بیتکوین پولی است که مشکلات مربوط به کاهش ارزش پول را حل می‌کند. در گام 6 از گام‌های آموزشیِ 21 گانۀ کریپتو منتور، سقف عرضه ثابت بیت‌کوین را بررسی می‌کنم و می‌آموزیم که چرا بیت‌کوین هرگز قدرت خرید خود را مانند هر پول دیگری از دست نمی‌دهد.

قبل از ادامه به گام 3، بیائیم با نماد (BTC,ETH, …) و نشانِ (لوگو) بیست رمزارز برتر بازار از لحاظ ارزشِ بازار آشنا شویم: