توکنیزه کردن یا Tokenization به چه معناست؟
آشنایی با مفهوم توکنایز دارایی‌ها
در دنیای پر هیاهوی اقتصاد، افراد همواره به‌دنبال این هستند که دارایی خود را به شکل‌های دیگر تبدیل و از این طریق سود به‌دست آورند. تبدیل پول به خانه، خانه به ماشین و این روزها تبدیل دارایی به ارزهای دیجیتال همه از روش‌هاییست که افراد برای حفظ ارزش سرمایه خود از آن بهره می‌برند. اما این روزها ما با یک روش جدید تبدیل دارایی به‌نام توکنیزه کردن روبه‌رو هستیم. اگر با مفهوم توکن چیست و چه کاربردهایی دارد آشنا باشید، قطعاً می‌دانید که یکی از مهم‌ترین کاربردهای توکن، تعویض‌پذیری است و در جدیدترین عملکرد آن، افراد می‌توانند هر چیزی را به توکن تبدیل کنند. برای اینکه بیشتر با مفهوم توکنیزه کردن و کاربردهای آن آشنا شوید، ادامه این مقاله را اصلا از دست ندهید.
توکنیزه کردن چیست؟
توکنیزه کردن (Tokenization) یا توکنایز دارایی، فرایند جایگزینی داده‌های حساس (مانند یک شماره حساب بانکی) است که تمام اطلاعات ضروری را بدون به خطر انداختن امنیت آنها حفظ می‌کند. در حقیقت توکن‌سازی نوعی رمزگذاری به‌حساب می‌آید با این تفاوت که در رمزگذاری داده‌های قابل خواندن تبدیل به یک متن نامفهوم شده‌اند اما در توکن‌سازی داده‌های حساس به مقادیر غیرحساسی به‌نام توکن جایگزین می‌شوند. توجه داشته باشید که توکن‌ها حاوی داده‌های اصلی نیستند، اما معمولاً کاراکترها یا قالب‌بندی مشابهی با آن دارند.
توکن‌ها می‌توانند معرف حق مالکیت دارایی‌های محسوس مانند آثار هنری باشند یا می‌توانند مالکیت دارایی‌های نامشهود مانند سهام یک شرکت یا حق رای را نمایندگی کنند. اما به‌طور کلی توکن‌سازی می‌تواند برای هر چیزی که ارزشمند تلقی می‌شود رخ دهد.
پس از توکنیزه کردن دارایی‌ها، از توکن‌ها می‌توان برای انتقال مالکیت یک دارایی، پرداخت و تکمیل سایر وظایف مالی استفاده کرد. مشهورترین نمونه توکن‌سازی این روزها بیت‌کوین، محبوب‌ترین ارز رمزنگاری شده است، که با توکن مقدار دارایی بیت‌کوین یک شخص را نشان می‌دهد.
یک سیستم توکن‌سازی، داده‌های اصلی را به یک توکن پیوند می‌دهد، اما دیگر هیچ راهی برای رمزگشایی توکن و آشکار کردن داده‌های اصلی وجود ندارد. هدف این کار در واقع به حداقل رساندن حجم داده‌هایی است که یک کسب‌وکار باید در اختیار داشته باشد. همین امر باعث شده تا توکنیزه یک روش محبوب برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط تبدیل شود تا امنیت معاملات کارت اعتباری و تجارت الکترونیک خود را تقویت و در عین حال هزینه و پیچیدگی انطباق با صنعت، استانداردها و مقررات دولتی را نیز به حداقل برسانند.
توکنیزه کردن از کجا شروع شد؟
ساخت توکن‌های دیجیتال برای اولین بار در سال ۲۰۰۱ توسط کمپانی TrustCommerce و برای محافظت از اطلاعات کارت‌های اعتباری مشتریان ایجاد شد. پیش از ظهور این فناوری، بانک‌ها یا صندوق‌های مالی داده‌های دارنده کارت را در سرورهای خود ذخیره می‌کردند؛ این یعنی هر کسی که به سرورهای آنها دسترسی داشت می‌توانست شماره‌های کارت اعتباری مشتریان را مشاهده یا از آنها استفاده کند.
برای حل این مشکل، TrustCommerce سیستمی را توسعه داد که در آن شماره حساب‌های اولیه (PAN) با یک عدد تصادفی به نام توکن جایگزین می‌شدند. با این سیستم صندوق‌دارها می‌توانستند هنگام پذیرش پرداخت‌ها، آنها را به‌صورت توکن ذخیره و به مرجع اصلی ارسال کنند. همچنین هر کاربر برای بازیابی توکن‌ها و مشاهده داده‌های ایمن‌سازی شده، نیاز به دسترسی به نشانه‌هایی دارد که به نسخه‌های اصلی متصل هستند. در غیر این صورت، نه کاربر و نه هیچکسی نمی‌تواند رمز را برای مشاهده داده‌ها پیدا کند.
با گذشت زمان، هنگامی که همه مفید بودن توکن‌ها را تایید کردند و متوجه افزایش نگرانی‌ها در مورد امنیت دارایی‌های مالی و الزامات نظارتی شدند، بسیاری از شرکت‌ها از نسل اول فناوری توکن استفاده کردند و راه‌حل‌های مشابهی نیز ارائه دادند.
انواع و کاربردهای توکنیزه کردن کدام است؟
برای این که بتوانیم به‌خوبی با انواع Tokenization آشنا شویم، باید ابتدا آن را به دو دسته توکن‌سازی در بلاکچین و غیر بلاکچین تقسیم‌بندی کنیم و سپس با کاربرد توکنیزه کردن نیز بیشتر آشنا شویم.
توکن‌سازی در بلاکچین
- توکنیزاسیون قابل تعویض: اولین نوع توکن‌های استاندارد بلاکچین هستند. این توکن‌ها ارزش‌های یکسانی دارند و می‌توانند به‌راحتی جایگزین یکدیگر شوند.
- توکنیزاسیون غیرقابل تعویض: نوع غیرقابل تعویض که به آن توکن غیر مثلی نیز گفته می‌شود استفاده چندانی در بلاکچین ندارد اما در عوض برای مالکیت یک دارایی مانند یک نقاشی یا خانه مورد استفاده قرار می‌گیرد و ارزش آن را نیز، دارایی مربوطه تعیین می‌کند.
- توکنیزاسیون حاکمیتی: این توکن‌ها نشان‌دهنده حق رای هستند و می‌توانند برای رای دادن و همکاری در یک سیستم بلاکچینی استفاده شوند.
- توکنیزاسیون کاربردی: کاربرد این توکن‌ها برای دسترسی به محصولات و خدماتی خاص در یک بلاکچین است. بنابراین می‌توان از آنها برای تکمیل اقداماتی مانند پرداخت هزینه تراکنش یا راه‌اندازی یک بازار غیرمتمرکز استفاده کرد.
توکن سازی غیر بلاکچین
- Vault: این نوع توکن‌سازی برای محافظت از اطلاعات پرداخت تراکنش‌ها است و پردازش تراکنش‌ها را بدون نیاز به شماره کارت اصلی یا داده‌های دیگر انجام می‌دهند.
- Vaultless: توکنیزاسیون vaultless برای پردازش پرداخت به‌کار می‌رود با این تفاوت که از دستگاه‌ها و الگوریتم‌های رمزنگاری برای تبدیل داده‌ها به یک توکن استفاده می‌کند.
- پردازش زبان (Natural language processing): این نوع توکن‌سازی اطلاعات را به عبارات ساده‌تر تقسیم می‌کند تا توسط کامپیوتر قابل درک باشد.
فرآیند Tokenization چگونه کار می‌کند؟
فرآیند Tokenization به پردازش پرداخت‌ها نیاز دارد تا یک کارت اعتباری یا شماره حساب با یک توکن جایگزین شود. توکنی که از این طریق به‌وجود می‌آید، هیچ استفاده‌ای به جز ایمن‌سازی ندارد و به حساب کاربری یا فردی متصل نیست. توکن‌ها را می‌توان با استفاده از تکنیک‌هایی مانند توابع رمزنگاری برگشت‌پذیر، توابع غیرقابل برگشت یا اعداد تولید شده، به روش‌های مختلفی و به‌صورت تصادفی ایجاد کرد.
در توکن‌سازی از آنجا که از اطلاعات حساس شما در یک صندوق مجازی محافظت می‌شود، به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا داده‌های خود را از طریق شبکه‌های وایرلس به‌صورت کاملا ایمن انتقال دهند. البته به این نکته باید اشاره کنیم، برای این که توکنیزه کردن موثر باشد، سازمان‌ها باید از یک درگاه پرداخت که امکان پرداخت مستقیم یا پردازش کارت اعتباری را فراهم می‌کند، برای ذخیره ایمن داده‌های حساس استفاده کنند. توکن‌ها به منبع اصلی اطلاعات تراکنش‌ها که در یک دفتر کل غیرمتمرکز به نام بلاکچین است متصل می‌شوند. این امر در حقیقت مالکیت یک دارایی را تضمین می‌کند.
مزایای توکن سازی
به‌طور خلاصه، توکن‌سازی می‌تواند نقدینگی را بهبود بخشد، تراکنش‌های مالی را راحت‌تر و به تضمین حقوق مالکیت دارایی‌ها کمک کند. توکنیزه شدن داده‌ها در نوع غیر بلاکچین مانند یک سد در مقابل دسترسی هکرها به اطلاعات و دارایی‌های دارنده کارت عمل می‌کند و در مقایسه با سیستم‌های قدیمی‌تری که در آن شماره کارت اعتباری در پایگاه‌های داده ذخیره آزادانه از طریق شبکه‌ها مبادله می‌شد، امنیت بهتری دارد.
با توکن‌سازی در بلاکچین، از آنجایی که دیگر نیازی نیست توکن‌ها در بازارهای سرمایه‌گذاری سنتی معامله شوند، بخش زیادی از فرآیندهای طولانی که در سرمایه‌گذاری اوراق بهادار سنتی یا خرید دارایی‌های بزرگ وجود دارد نیز حذف می‌شد. به عنوان مثال، خرید یک توکن که نشان‌دهنده مالکیت املاک و مستغلات است، فرآیندی بسیار سریعتر از خرید ملک غیرتوکن شده خواهد بود.
علاوه بر این، حذف بخش‌های سرمایه‌گذاری نه‌تنها به کاهش هزینه‌های کلی بلکه به صرفه‌جویی در زمان نیز کمک می‌کند. همچنین توکن‌ها در دسترس مخاطبان بسیار بیشتری هستند و حتی کسانی که قصد سرمایه‌گذاری‌های بزرگ ندارند می‌توانند از آنها استفاده کنند. بنابراین، بازار می‌تواند نقدشونده‌تر شود و به‌دنبال آن کاربران می‌توانند فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشتری به‌دست آورند.
در کنار تمامی مزایایی که نام بردیم توکن‌سازی می‌تواند امنیت تاریخچه‌های توکن در معاملات آن را نیز افزایش دهد. به‌عنوان مثال، اگر کسی بخواهد مالکیت یک توکن را زیر سوال ببرد، از آنجا که بلاکچین سابقه تمام تراکنش‌های مرتبط با آن را ذخیره کرده می‌تواند با سند مالکیت آن را تایید یا رد کند.
در مجموع مزایای توکنیزه کردن به‌طور خلاصه شامل:
- سازگاری بیشتر با سیستم‌ها
- نیاز به منابع کمتر نسبت به رمزگذاری
- افزایش اعتماد مشتری به دلیل یک لایه امنیتی اضافی در وب‌سایت‌های پرداختی
- تامین امنیت پرداخت
- کاهش مراحل مربوط به رعایت مقررات PCI DSS
- تسهیل پرداخت‌های ارز دیجیتال و سایر ارزها با پیشبرد فناوری‌های جدید مانند کیف پول موبایلی
چالش‌های پیش روی توکنیزه کردن دارایی ها
همانطور که جهان خود را با فناوری بلاکچین و برنامه‌های آن وقف می‌دهد، پروژه‌های مرتبط با آن مانند توکن‌سازی نیز به قوانین و مقررات جدی‌تری نیاز پیدا می‌کنند. در واقع پروژه‌هایی مانند Tokenization ممکن است عملکردی مشابه اوراق بهادار سنتی داشته باشند اما قوانین آنها را ندارند و این می‌تواند به یک مشکل تبدیل شود.
برای نمونه یکی از نگرانی‌های اصلی در مورد ساختن توکن از دارایی‌ها، نحوه مدیریت آن‌هاست. تصور کنید هزاران سرمایه‌گذار به‌طور جمعی صاحب یک هتل توکن‌سازی شده باشند، چه کسی باید آن هتل را مدیریت کند؟
علاوه بر این، اگر دارایی‌های زیربنایی پشت یک توکن گم شوند، برای مثال توکنی که پشتوانه آن طلا است، چه اتفاقی می‌افتد؟
بنابراین آنطور که مشخص است، بلاکچین اگرچه به‌عنوان یک سیستم غیرمتمرکز شناخته می‌شود اما همچنان به یک شخص ثالث یا یک سیستم متمرکز نیاز دارد. پس باید ببینیم در آینده چه اتفاق‌ها و راه‌حل‌هایی برای نقص‌های توکنیزه کردن دارایی‌ها ارائه می‌شود.
توکنیزه کردن؛ روشی جدید در سرمایه‌گذاری و معاملات
طی سال‌های اخیر توکن‌سازی کمک زیادی به امنیت اطلاعات کسب‌وکارها کرده و اکنون، با گسترش توانایی تجارت مالکیت دارایی‌ها در سرتاسر جهان دریچه‌ای تازه در حوزه سرمایه‌گذاری گشوده است. با این حال، هنوز موانع زیادی بر سر راه کاربردهای توکنیزه کردن وجود دارد که مانع دستیابی آن به پتانسیل کامل خود به‌عنوان نوعی سرمایه‌گذاری می‌شود.
با ظهور توکن‌سازی و افزایش مقبولیت آن میان مردم، بسیاری از کشورها نیز در حال تغییر قانون و مقررات سخت‌گیرانه خود در مورد سرمایه‌گذاری هستند و تلاش می‌کنند خود را با این تکنولوژی جدید سازگار کنند. همچنین افراد علاقمند به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف که پیش از این با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کردند، به کمک Tokenization دارایی‌ها دیگر موانع گذشته را پیش روی خود نمی‌بینند و سودهای کلان نیز به‌دست می‌آورند. در این مقاله از بلاگ والکس سعی کردیم نگاه جامعی به حوزه توکن‌سازی بیاندازیم و با فناوری‌های آینده سرمایه‌گذاری آشنا شویم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.
