توکنومیک یا اقتصاد توکنی – گام ۶
توکِنومیکس ترکیبی از کلمات توکن (Token) و اقتصاد (Economics) است. توکنومیک یا اقتصادِ توکنی یا Tokenomics، یعنی درک ویژگی‌های عرضه و تقاضای ارزهای دیجیتال. توجه داشته باشید که کلمه «توکن» در اینجا هم به کوین و هم به توکن اشاره دارد و منظور از توکن در کلمه توکنومیک، همان رمزارز است. Tokenomics اصطلاحی است که اقتصادِ یک رمزارز را تشریح و عواملی را که بر کاربرد و ارزشِ یک رمزارز تأثیر می‌گذارند را توصیف می‌کند. این عوامل شامل موارد زیر است:
- خلق، ایجاد (ضَرب) و توزیع رمزارز
- عرضه و تقاضا
- مکانیسم‌های تشویقی
- زمان‌بندی‌های سوزاندنِ رمزارز
برای پروژه‌های رمزارزی، توکنومیک‌هایی که خوب طراحی شده‌اند برای موفقیت رمزارز بسیار مهم است. ارزیابی توکنومیکِ یک پروژه قبل از تصمیم‌گیری به سرمایه‌گذاری، برای سرمایه‌گذاران و ذینفعان ضروری است.
این را هم بدانید که سوزاندن توکن (Token Burn) یعنی خارج کردن تعدادی از یک ارز دیجیتال از چرخۀ بازار برای همیشه به منظور کاهش عرضه یا کاهش سرعت عرضۀ رمزارز.
توکنومیکس یکی از اجزاء کلیدی در تحلیل بنیادین رمزارزها است. جدای از بررسی وایت پیپر، تیم موسس، نقشه راه و رشد جامعه، توکنومیک برای ارزیابی چشم اندازهای آینده یک پروژه بلاک‌چینی نقش اساسی دارد. پروژه‌های کریپتویی باید توکنومیکس خود را با دقت طراحی کنند تا از توسعۀ پایدارِ بلندمدت اطمینان حاصل کنند.
بخش‌های مهم توکنومیک
عرضه توکن
عرضه و تقاضا از عوامل اصلی تاثیرگذار بر قیمت هر کالا یا خدمت هستند. در مورد کریپتو هم همینطور. بررسی عرضه توکن، تصویر خوبی از تعداد توکن‌هایی که در نهایت وجود خواهند داشت به شما می‌دهد. چندین معیار مهم برای اندازه‌گیری عرضه توکن وجود دارد.
حداکثر عرضه در اقتصاد توکن (Maximum Supply)
حداکثر عرضه (Maximum Supply) بدان معناست که یک حداکثر تعداد برای رمزارز در طول عمرش وجود دارد. بیتکوین حداکثر ۲۱ میلیون کوین دارد. لایت کوین (LTC) دارای سقف ۸۴ میلیون کوین است و بایننس‌کوین (BNB) حداکثر ۲۰۰ میلیون کوین دارد.
برخی از توکن‌ها حداکثر عرضه را ندارند. عرضه اتر (ETH) در بلاکچین اتریوم هر سال افزایش می‌یابد. اِستِیبِل کوین‌هایی مانند Tether (USDT) و USD Coin (USDC) و Binance USD (BUSD) حداکثر عرضه را ندارند زیرا این کوین‌ها براساس ذخایر پشتوانه خود (یعنی معادل میزان ارز دلار آمریکای موجود در حساب بانکی سه شرکت نامبرده) تولید می‌شوند. استیبل کوین‌ها از نظر تئوری می‌توانند بدون محدودیت به رشدِ خود ادامه دهند. Dogecoin و Polkadot دو رمزارز دیگر با عرضه بدون سقف هستند.
کل عرضه در اقتصاد توکنی (Total Supply)
کل عرضه (Total Supply) شامل تمام توکن‌هایی از یک رمزارز است که قبلا استخراج یا تولید شده منهای توکن‌هایی که سوزانده شده‌اند.
عرضۀ در گردش در توکنومیکس (Circulating Supply)
عرضۀ در گردش (Circulating Supply) به تعداد توکن‌های در گردش یک رمزارز اشاره دارد. توکن‌های در گردش آن تعداد توکنِ استخراج یا تولید شده است که قابلیت معامله یا نقل و انتقال دارند. توکن‌ها را می‌توان ضرب (تولید) کرد یا سوزاند، یا به روش‌های دیگر قفل (Locked) کرد. توکن‌هایی که سوزانده می‌شوند برای همیشه از گردش و چرخۀ بازار خارج می‌شوند و طبیعتاً دیگر قابل معامله یا جابجایی نیستند. توکن‌هایی که در یک یا چند پروژه یا قراردادِ هوشمند، قفل می‌شوند، در بازار قابل معامله یا نقل و انتقال نیستند و در حقیقت نقش ضمانت و وثیقه‌ای برای اعتبار آن پروژه یا قراردادِ هوشمند را دارند و به این ترتیب به شکل موقت اما معمولاً طولانی مدت، از گردش و چرخۀ بازار خارج می‌شوند و در آن مدتی که قفل شده‌اند قابل معامله یا جابجایی نیستند. اما به محض اینکه به هر دلیلی این توکن‌ها آزاد (Release) شوند، باعث افزایش عرضۀ در گردش آن توکن می‌گردند. طبیعتاً این تغییرات در عرضۀ یک رمزارز، روی قیمت آن نیز تاثیر دارد.
ارزهای دیجیتال شکست خورده یا کلاهبردار
درست است که بیش از ۲۴۰۰۰ ارز دیجیتال (شامل کوین‌ها و توکن ها) در CoinMarketCap.com لیست شده‌اند اما کافی است نگاهی به گزارش کوینگِکو Coingecko در خصوص رمزارزهای ناموفق در سال ۲۰۲۱ بیندازیم تا به اهمیت بررسی دقیق و تحلیل فاندامنتالِ موشکافانۀ پروژه‌های کریپتویی پی ببریم. اغلب این رمزارزها پروژه‌ای با توکنومیکسِ غیر اقتصادی و ناکارآمد یا با تیمی کلاهبردار بوده‌اند. تعدادی از آنها نیز با وجود توکنومیکِ مناسب، نتواسنتد از طریق بازاریابی، مخاطب را جذب یا ترغیب به استفاده از سرویس یا خدمتی که حول رمزارزِ خود طراحی کرده بودند، نمایند. برخی دیگر نیز با وجود توکنومیکِ مناسب و استقبالِ مخاطب، نتوانستند آنطور که باید به تعهدات خود طبق سپیدنامۀ منتشر شده عمل کنند یا در بازار رقابت، از پروژه‌های بهتر، شکست خوردند.
اما خبر خوب اینکه طی تحقیقاتی که در سال ۲۰۲۲ انجام گرفته، تعداد کوین‌های مرده در سال ۲۰۲۲ سه برابر کمتر از سال ۲۰۲۱ بوده است و این خود نشان از حرکت بازار کریپتو به سمتِ بلوغ بیشتر دارد.
در نتیجه، ارزشِ آن را دارد که برای تحقیق در مورد ارزهای دیجیتال جدید وقت بگذارید و قبل از سرمایه‌گذاری در یک پروژه جدید، اقدامات لازم را جهت پیشگیری از انواع کلاهبرداری در بازار کریپتو انجام دهید.
اگر تمایل داشتید در مورد کوین‌های ناموفق که عمدتاً رمزارزهای مُرده (دِدکوین Deadcoin) و هَرزارزها (شتکوین Shitcoin) می‌باشند، بیشتر بدانید این مطالب را برای شما آماده کرده‌ام: