سازمان خودگردان غیرمتمرکز یا سازمان خودمختار غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Organization – DAO)، که گاهی اوقات شرکت خودگردان غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Corporation – DAC) نیز نامیده می‌شود، سازمانی است که توسط قوانینِ کدگذاری شده‌ای (برنامه کامپیوتری) تحت عنوان قرارداد هوشمند ساخته شده و اغلب:
شفاف است.
توسط اعضای سازمان کنترل می‌شود.
تحت تأثیر یک دولت مرکزی نیست.
به طور کلی، DAO جوامعی متعلق به اعضا و بدون رهبریِ متمرکز هستند. سوابق تراکنش‌های مالیِ یک DAO و قوانینِ برنامه روی یک بلاکچین نگهداری می‌شود. وضعیت حقوقی و قانونیِ دقیق این نوع سازمان‌های تجاری هنوز نامشخص است.
یک مثال معروف از دائو، که برای تامین مالی سرمایه‌گذاری خطرپذیر شروع به فعالیت کرد، The DAO بود که ۳.۶ میلیون اتر (ETH) را در قالب پاداشِ استخراج اتریوم جمع آوری کرد و ارزش آن در می۲۰۱۶ به بیش از ۷۰ میلیون دلار رسیده بود. این دائو یک هفته بعد، هک شد و ۵۰ میلیون دلار از پروژه تخلیه شد. اما چند هفته بعد، از طریق یک هارد فورک در بلاکچین اتریوم رمزارزها به جای خود بازگردانده شدند و پول‌ها نیز بازیابی شد. اکثر ماینرها و کاربران اتریوم به فورک جدید (بلاکچین فعلی اتریوم) روی آوردند در حالی که نام بلاکچین قبلی به اتریوم کلاسیک با رمزارز ETC تغییر پیدا کرد.
پیشینه دائو
سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز با استفاده از فناوری بلاکچین برای ارائه یک دفتر کل دیجیتالِ امن جهت ردیابی تعاملات دیجیتالی در سراسر اینترنت شناخته می‌شوند که به کمک مهر زمانی قابل اعتماد و انتشار یک پایگاه داده توزیع‌شده، در برابر جعل مقاوم می‌شوند. این رویکرد نیاز به درگیر کردن یک شخص ثالثِ قابل اعتماد در هر تعاملِ دیجیتالِ غیرمتمرکز یا تراکنش ارز دیجیتال را از بین می‌برد. با حذف شخص ثالثِ قابل اعتماد و نیاز به ثبت مکررِ مبادلاتِ قرارداد در سوابقِ مختلف، هزینه‌های یک تراکنشِ فعال‌شده بر بستر بلاکچین و گزارش‌دهیِ داده‌های مربوطه، به طور قابل‌توجهی تعدیل می‌شود. به عنوان مثال، داده‌های زنجیره بلوکی می‌توانند در اصل (و اگر ساختارهای نظارتی اجازه دهند)، جایگزین اسناد عمومی مانند اسناد و حق مالکیت شوند.
ویتالیک بوترین پیشنهاد کرد که پس از راه‌اندازی DAO، ممکن است بدون نیاز به تعامل با مدیریتی انسانی، دائو می‌تواند سازماندهی شود، مشروط بر اینکه قراردادهای هوشمند توسط یک پلتفرم کامل (نظیر یک ماشین تورینگ) پشتیبانی شوند. اتریوم که بر روی بلاکچین و در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد، یکی از پلتفرم‌هایی است که حداقل‌های یک سیستم تورینگ را برآورده می‌کند و بنابراین چنین DAOهایی را ممکن می‌سازد. هدف سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز این است که پلتفرم‌هایی باز باشند که از طریق آنها افراد هویت و داده‌های شخصی خود را کنترل کنند.
حاکمیت یا حکمرانی در دائو
حاکمیت در DAO با استفاده از توکن ها یا NFTهایی که به صاحبانشان قدرت رای دادن را می‌دهد امکان پذیر می‌شود. عضویت در یک DAO محدود به افرادی است که مالکیتِ تایید شده این توکن‌های حاکمیتی را در کیف پول ارز دیجیتال خود دارند. این عضویت ممکن است از طریق انتقال توکن یا ان‌اف‌تیِ مربوطه به شخص دیگری منتقل شود. حکمرانی از طریق مجموعه‌ای از پیشنهادات انجام می‌شود که اعضا از طریق بلاکچین به آن رأی می‌دهند و در اختیار داشتنِ توکن‌های حاکمیتیِ بیشتر، اغلب به معنای قدرت رأی‌گیری بیشتر است. دارندگان غیرفعالِ توکن‌های حاکمیتی می‌توانند مانع بزرگی برای حاکمیت دائو باشند. این موضوع منجر به ایجاد روش‌هایی جهت اجازه دادن به سایر افراد برای رای گیری شده است.
مشکلات دائو
مشکلات اجتماعی
سهامداران غیرفعال یا بدون حق رای در DAO اغلب عملکرد احتمالی سازمان را مختل می‌کنند.
وضعیت حقوقی، مسئولیت و مقررات
وضعیت حقوقی دقیق این نوع سازمان‌های تجاری به طور کلی نامشخص است و ممکن است بسته به حوزه قضایی، متفاوت باشد. در ۱ ژوئیه ۲۰۲۱، وایومینگ اولین ایالت ایالات متحده بود که DAOها را به عنوان یک نهاد حقوقی به رسمیت شناخت. CryptoFed DAO در آمریکا به اولین نهاد تجاریِ شناخته شده تبدیل شد. اما برخی از تلاش‌های دیگر برای ایجاد شرکت‌های مبتنی بر بلاکچین نیز توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) به عنوان «عرضه غیرقانونی اوراق بهادار ثبت نشده» در نظر گرفته شده است. اگرچه یک دائو اغلب دارای جایگاه قانونیِ نامشخص است، اما ممکن است از نظر عملکردی یک شرکتِ کامل اما بدون چارچوب قانونی باشد. در هر حال، اشخاص حقیقی و حقوقیِ شناخته‌شده در دائو، یا کسانی که رابط بین DAO و سیستم‌های مالی قانونی هستند، در صورتی که فعالیتشان با قانون مطابقت نداشته باشد، ممکن است تحت نظارت یا اقدامات مدنی و قانونی قرار گیرند.
در ژوئن ۲۰۲۲، شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر Andreessen Horowitz «چارچوبی برای انتخاب نهاد» را منتشر کرد که جایگزین‌های سازمانی برای DAOهایی با حضور پر رنگ در ایالات متحده را شرح داده است.
امنیت
DAOها می‌توانند در معرض کودتاها یا تصرفات خصمانه‌ای قرار گیرند که ساختار رأی دهی آن را تغییر می‌دهد، به خصوص اگر قدرت رأی گیری بر اساس تعداد توکن‌هایی باشد که شخص در اختیار دارد. نمونه‌هایی از سوء استفاده‌هایی که از دائو شده را می‌توانید در این مطلب مطالعه نمائید.
لیست DAOهای شناخته شده
این یک لیستِ نمونه می‌باشد و ممکن است اطلاعات آن کامل یا به روز نباشد.
